انواع روغن صنعتی، مشخصات و کاربرد
در این مقاله می خوانید
انواع روغن صنعتی برای کاربردهای مشخص و شرایط عملیاتی خاصی طراحی شده‌اند؛ به‌عنوان نمونه، روغن‌های هیدرولیک برای انتقال انرژی در سیستم‌های هیدرولیکی، روغن‌های دنده‌ای برای روانکاری چرخ‌دنده‌ها در شرایط فشار و بار بالا و روغن‌های توربین برای حفظ عملکرد پایدار در تجهیزات دوّار استفاده می‌شوند.
این روانکارها با ویژگی‌هایی مانند ویسکوزیته، پایداری حرارتی، مقاومت در برابر اکسیداسیون و خاصیت ضدسایش، طبقه‌بندی شده‌اند. آشنایی با انواع روغن صنعتی و شناخت مشخصات فنی آن‌ها، نقش مهمی در انتخاب صحیح روانکار متناسب با نوع تجهیزات و شرایط کاری ایفا می‌کند. در این مقاله، انواع روغن‌های صنعتی و مشخصات فنی آن‌ها را بررسی می‌کنیم و نکاتی کاربردی برای انتخاب بهتر ارائه خواهیم داد؛ پس با ما همراه باشید.
روغن صنعتی چیست؟
روغن‌های صنعتی نقش مهمی در صنایع مختلف دارند و برای بهبود عملکرد ماشین‌آلات و محافظت از آن‌ها در برابر آسیب‌های احتمالی در حین کار استفاده می‌شوند. با گسترش صنایع مختلف، روغن‌های صنعتی توسعه یافته‌اند و شامل گروه‌هایی می‌شوند که هرکدام برای کاربردی مشخص طراحی شده‌اند.
تاریخچه روغن‌های صنعتی به سال 1856 میلادی برمی‌گردد که از آن‌ها برای مصارفی همچون روانکاری چرخ ارابه‌ها استفاده می‌شد. حالا با پیشرفت‌های تمدنی، از این محصولات در گیربکس صنعتی و سایر تجهیزات مشابه استفاده می‌شود. روغن‌های صنعتی از 90 درصد روغن پایه (معدنی، نیمه‌سنتتیک و سنتتیک) و حدود 10 درصد مواد افزودنی تشکیل می‌شوند.
مواد افزودنی به‌کاررفته در انواع روغن های صنعتی ترکیبات شیمیایی خاصی هستند که به روغن پایه اضافه می‌شوند تا برخی از ویژگی‌های روغن پایه را بهبود ببخشند یا ویژگی‌های جدیدی به آن بیفزایند. این افزودنی‌ها شامل ضدسایش‌ها، ضداکسیداسیون‌ها، بهبوددهنده‌های اصطکاک و پایین‌آورنده‌های نقطه ریزش می‌شوند. به‌طور کلی، انواع روغن‌های صنعتی با هدف کاهش اصطکاک بین سطوح متحرک و کاهش حرارت ناشی از سایش، از تجهیزات صنعتی محافظت می‌کنند.
ویژگی‌ها و مشخصات روغن صنعتی
روغن‌های صنعتی دارای ویژگی‌های فنی خاصی هستند که در عملکرد و دوام تجهیزات نقش مهمی دارند. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌ها و مشخصات فنی روغن های صنعتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نقطه ریزش روغن صنعتی (Pour Point)
یکی از ویژگی‌های مهم روغن‌های صنعتی، قابلیت جریان در دمای پایین یا نقطه ریزش است. به بیان ساده‌تر، نقطه ریزش روغن صنعتی نشانگر دمایی است که روغن در آن یخ نمی‌زند و همچنان به جریان خود ادامه می‌دهد.
ویسکوزیته روغن صنعتی
ویسکوزیته روغن های صنعتی نشان می‌دهد که روغن چه مقدار غلیظ یا روان است. این ویژگی روی سرعت جریان روغن و نحوه محافظت آن از قطعات تاثیر می‌گذارد. ویسکوزیته با شاخص ویسکوزیته (VI) اندازه‌گیری می‌شود. هرچقدر عدد VI بالاتر باشد، روغن در دماهای مختلف، مثلا در هوای خیلی سرد یا خیلی گرم، حالت روان خود را بهتر حفظ می‌کند و کارایی بیشتری دارد.
نقطه اشتعال روغن (Flash Point)
نقطه اشتعال روغن دمایی است که وقتی روغن گرم می‌شود، بخار آن در تماس با هوا می‌تواند آتش بگیرد. هرچه این دما بالاتر باشد، روغن دیرتر آتش می‌گیرد و کار با آن ایمن‌تر است. این ویژگی برای حمل و نگهداری روغن‌های صنعتی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا کمک می‌کند خطر آتش‌سوزی و انفجار کمتر شود.
انواع روغن صنعتی بر اساس کاربرد
روغن‌های صنعتی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند نیازهای محیط‌های صنعتی سنگین را پاسخ دهند و عملکرد تجهیزات را بهینه کنند. هر یک از این روغن‌های صنعتی بر اساس کاربرد و نیاز عملیاتی خود به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. از جمله این دسته‌ها می‌توان به روغن هیدرولیک، روغن کمپرسور، روغن گردشی و دیگر نمونه‌هایی که در ادامه معرفی می‌شوند، اشاره کرد.
روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک صنعتی در سیستم‌های هیدرولیک برای انتقال انرژی، انتقال حرارت، روانکاری قطعات، آب‌بندی و از بین‌بردن آلودگی‌های موجود در مدار به‌کار می‌روند. حرارت تولیدشده در این سیستم‌ها می‌تواند باعث آسیب‌دیدن قطعات و افزایش مصرف انرژی شود.
برای حفظ دمای مطلوب سیستم و جلوگیری از فرسایش قطعات، استفاده از انواع روغن هیدرولیک صنعتی با ویسکوزیته ثابت یا متغیر و شاخص گرانروی بالا اهمیت زیادی دارد. این روغن‌ها عملکرد مناسبی در سیستم‌هایی مانند تهویه مطبوع ارائه می‌دهند.
روغن هیدرولیک نسبت به بسیاری از روغن روانکاری صنعتی، شاخص گرانروی بالاتر و ویسکوزیته پایین‌تری دارد. این روغن که دارای خاصیت ضدزنگ و ضداکسایش است، در تجهیزاتی مانند سیستم‌های یاتاقان ساده، صنایع نساجی و سیستم‌های دارای چرخ‌دنده و چرخ‌زنجیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روغن کمپرسور
روغن‌های کمپرسور، در مواردی مثل کمپرسورهای هوا، پره‌های چرخشی، پمپ‌های خلاء، پیستونی و کمپرسورهای پیچی کاربرد دارند. این دسته از انواع روغن صنعتی، دارای خواص مهمی همچون لایه‌برداری عالی و ضدسایش هستند و از سطوح مختلف در برابر زنگ‌زدگی و اکسیداسیون محافظت می‌کنند.
روغن صنعتی به‌کاررفته در کمپرسور دارای چند وظیفه کلیدی زیر است:
- ذرات گردوغبار را از بین می‌برد؛ بدین صورت که گردوغبار را به فیلتر منتقل می‌کند و باعث تمیزشدن دستگاه می‌شود.
- وظیفه خنک‌کنندگی را بر عهده دارد و قادر است گرما را از بین ببرد.
روغن گردشی
روغن گردشی یکی از مهم‌ترین انواع روغن‌های صنعتی است که در یاتاقان‌ها، چرخ‌دنده‌های حلزونی، سیلندرها و چرخ‌دنده‌های مخروطی کاربرد دارد. مشخصه اصلی و کلیدی روغن گردشی، ویسکوزیته بالا و مقاومت عالی در برابر حرارت است. این نوع روغن صنعتی از سطوح در برابر کف، زنگ‌زدگی و سایش محافظت می‌کند. از روغن‌های گردشی در سیستم‌های هیدرولیک، ماشین‌آلات نساجی و کاغذسازی استفاده می‌شود.
روغن پمپ وکیوم
روغن وکیوم نوع خاصی از روغن‌های صنعتی است که با هدف ایجاد خلاء در پمپ‌های وکیوم به‌کار گرفته می‌شود و نقش روانکاری و محافظت‌کننده را بر عهده دارد. این نوع روغن صنعتی در ایجاد مکش تا محدوده نزدیک به صفر کاربرد دارد؛ چراکه فشار بخار روغن بسیار بالاتر از آب است. از ویژگی‌های اصلی روغن پمپ وکیوم می‌توان به عدم تغییر بوی روغن، عدم تغییر رنگ، تحمل حرارت بالا و عدم تغییر شکل اشاره کرد.
روغن گیربکس
کاربرد اصلی روغن گیربکس در روانکاری و همچنین حفاظت از سیستم‌های دنده و انتقال قدرت در خودروها و جعبه دنده‌های صنعتی است. انواع روغن گیربکس صنعتی به دو نوع روغن گیربکس دستی و اتوماتیک تقسیم می‌شود. انتخاب درست روغن صنعتی، نیاز به تعمیر و نگهداری موتور گیربکس را تا یک دوره زمانی نسبتا طولانی از بین می‌برد.
روغن مناسب برای گیربکس دستی دارای ویسکوزیته و چسبندگی بالاست تا بتواند از قطعات در برابر فشار و سایش محافظت کند؛ در حالی که روغن گیربکس اتوماتیک ویسکوزیته پایین‌تر و قابلیت تحمل فشار بیشتری دارد تا عملکرد نرم و انتقال قدرت یکنواخت در دماهای مختلف را فراهم کند.
روغن دنده صنعتی
انواع روغن دنده صنعتی با اهدافی همچون مقابله با فشارهای شدید گیربکس‌های صنعتی، ماشین‌های اختلاط بتن، تجهیزات کشاورزی، چرخ‌دنده‌های کاهش‌دهنده و تجهیزات عرشه دریایی طراحی شده‌اند. این نوع روغن، قطعات را در برابر اکسیداسیون، سایش و خوردگی عایق می‌کنند.
روغن انتقال حرارت
انواع روغن صنعتی که در گروه انتقال حرارت قرار می‌گیرند، با هدف انتقال یکنواخت حرارت و کاهش نیاز به تعمیر و نگهداری در دوره‌های طولانی طراحی شده‌اند. این روغن‌ها دارای مواد افزودنی ضداکسیداسیون و ضدزنگ هستند که به پایداری بیشتر آن‌ها کمک می‌کند.
روغن انتقال حرارت برای خنک‌سازی قطعات در صنایع شیمیایی و نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع روغن با جلوگیری از آسیب‌رسیدن به قطعات سیستم‌های حرارتی، باعث بهبود عملکرد و افزایش کارایی سیستم می‌شود.
روغن مناسب برای گیربکس صنعتی
در انتخاب روغن مناسب برای گیربکس صنعتی باید به عواملی مانند نوع روغن، دمای کاری، شرایط عملکرد گیربکس، تاثیرات متقابل گیربکس و روغن و همچنین روش‌های نگهداری روغن توجه شود. استفاده از روغن صنعتی مناسب نه‌تنها راندمان کاری گیربکس را بهبود می‌بخشد؛ بلکه بر طول عمر آن هم می‌افزاید. دقت داشته باشید برای آن دسته از گیربکس‌هایی که از گشتاور خروجی بسیار بالا استفاده نمی‌کنند، نمونه‌های ایرانی یا معادل آن‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انتخاب بهترین نوع روغن صنعتی
انتخاب روغن صنعتی مناسب، به شناخت دقیق نیازهای تجهیز و شرایط عملیاتی بستگی دارد. هر روغن صنعتی برای کاربرد خاصی، از روانکاری و خنک‌کنندگی گرفته تا محافظت در برابر خوردگی و انتقال قدرت، طراحی شده است.
در انتخاب این محصولات، باید به عواملی مانند میزان چسبندگی، مقاومت در برابر فشار، پایداری در محیط‌های ویژه (مثل مناطق ساحلی یا محیط‌های پرخطر) و سازگاری با تجهیزات توجه ویژه داشت. استفاده از روغن صنعتی مناسب، نقش مهمی در کاهش فرسودگی و افزایش طول عمر ماشین‌آلات ایفا می‌کند. حال به نظر شما کدام نوع روغن صنعتی کاربرد بیشتری دارد؟ نظرات خود را برای ما بنویسید.
سوالات متداول
بهترین برند برای انواع روغن صنعتی کدام است؟
تنوع بسیار بالای انواع روغن‌های صنعتی باعث شده است تا امکان معرفی برند واحدی برای کلیه این انواع وجود نداشته باشد و شخص باید متناسب با ویژگی‌های دستگاه خود آن را انتخاب کند. بااین‌حال، برندهایی مانند شل، موبیل، کاسترول و بهران، از جمله تولیدکنندگان معتبر در حوزه روغن‌های صنعتی به‌شمار می‌آیند.
قیمت روغن صنعتی در بازار ایران چقدر است؟
قیمت روغن‌های صنعتی در بازار ایران بسته به نوع، برند، حجم و کاربرد آن‌ها متغیر است.
روغن صنعتی باکیفیت چه ویژگی‌هایی دارد؟
انواع روغن روانکاری و صنعتی باکیفیت باید قابلیت روانکاری بالا در دما و فشارهای مختلف، امکان آب‌بندی کامل، مقاومت در برابر اکسیداسیون و مستحکم‌بودن لایه روانکاری را داشته باشند.
